Μενέλαος Γ. Παρλαμάς: Οι Επιφυλλίδες του Σαββάτου

Δημοσίευσα πριν μερικές μέρες τις σκέψεις μου για το βιβλίο του Μενέλαου Γ. Παρλαμά «Από τη ζωή των λέξεων». Ας δούμε τώρα τις «Επιφυλλίδες του Σαββάτου».

Πρόκειται για μία συλλογή επιφυλλίδων που ο Παρλαμάς δημοσίευσε, υπό τον αυτόν τίτλο, στο Σαββατιάτικο φύλλο της εφημερίδας «Μεσόγειος» του Ηρακλείου, μεταξύ 1957 και 1961, συγκεντρωμένες σ' έναν καλαίσθητο τόμο, έκδοσι της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών.

Η αρχική τους, ιδιωτική τότε, έκδοσι σε συγκεντρωτικό τόμο έγινε το 1973, ενώ η παρούσα της ΕΚΙΜ είναι η δεύτερη, σε επιμέλεια Γεωργίας Ε. Κατσαλάκη και σελιδοποίησι από τον καλό φίλο Κωστή Ψυχογυιό.

Τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται ο Παρλαμάς σ' αυτά του τα κείμενα είναι πολλά και διάφορα: η παιδεία και τα προβλήματά της (που πάντα τον πονούν), η Ελληνική γλώσσα (η μεγάλη του ερωμένη), η Κρήτη (η μεγάλη του αγάπη), οι τέχνες...

Ακόμα, περιλαμβάνουν δύο εκτενείς μνημολογίες για τους Καζαντζάκη και Ξανθουδίδη, τους οποίους θεωρεί μεγάλους εργάτες της Κρήτης, παρά την όποια αρνητική κριτική του για το ύστερο έργο του πρώτου.

Τέλος, οι επιφυλλίδες κλείνουν με τις δύο σειρές κειμένων που επιγράφει «Πελοποννησιακά» και «Μικρασιατικά». Στην πρώτη καταγράφει τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις από μία μαθητική εκδρομή του «Κοραή» στην Πελοπόννησο, την κοιτίδα των Δωριέων. Στην δεύτερη αυτές από μία εκδρομή στην Μικρασία, με τις εντυπωσιακές πράγματι συναντήσεις του με Τουρκοκρητικούς, κάποιοι εκ των οποίων υπήρξαν και μαθητές στον «Κοραή» χρόνια πριν, άψογοι όπως δηλώνει ο ίδιος ομιλητές της Κρητικής διαλέκτου.

Καλά όλ' αυτά, μα έχουν αξία αυτά τα κείμενα; Κατ' εμέ, ναι. Μπορεί κάποια θέματα να μοιάζουν πρόσκαιρης αξίας (το απαιτεί γαρ η φύσι των επιφυλλίδων), αλλά δεν είναι. Γιατί η πένα του Παρλαμά παίρνει ένα απλό, καθημερινό θέμα, εμβαθύνει σε αυτό, βρίσκει την ουσία του, την αναδεικνύει και μας την παρουσιάζει ατόφια κι αναλλοίωτη· βρίσκει στο προσωρινό το αιώνιο. Μ' άλλα λόγια, φιλοσοφεί. Με την αρχαία έννοια του όρου.